मूल कसं शिकतं भाग -2

मूल कसं शिकतं

भाग -2

🌺🌺🌺🌺🌺🌺🌺🌺

मूल शिकत असताना आपण बारकाइने पाहिले तर वरील गोष्टींचा
अभ्यास केल्यास आपल्या असे लक्षात येते की मूल त्याचे ते ... शिकता शिकता शिकते.
त्याच्या कड़े असलेल्या अनुभवाच्या ,पूर्व ज्ञानाच्या आधारे ते विविध कृतीतुन शिकते हे आपल्या लक्षात येते.
 मूल प्रत्येक ठिकाणी शिकत असते.
शाळा, निसर्ग ,परिसर ,समाज व सहकारी यांच्याकडून खुप काही शिकत असते ...
नव्हे वरील घटकांचा परिणाम त्याच्यावर शिकत असताना होत असतो.

🔷शिकणे म्हणजे काय ?असा प्रश्न आपण स्वतःला विचारला तर आपल्या असे लक्षात येते की शिकणे ही एक कृतीशिल प्रक्रिया आहे, कारण मूल हे कृतीतुन शिकत असतं अस बऱ्याच शिक्षण तज्ञांचे मत आहे.

🔷ज्यावेळेस मूल शिकत असत त्यावेळेस त्याच्याकड़े काही अनुभव असतात आणि त्या अनुभवाच्या जोरावर ते अधिक प्रभावी पणे शिकत असत. विविध अनुभव त्याने जन्मापासून घेतलेले असतात. फ़क्त या काळात वयाचा विचार होणे फार गरजेचे असते.

🔷 प्रत्येक शिक्षकाची अशी मानसिकता असते की माझ्या शाळेतील मूल शिकलं पाहीजे. त्यासाठी प्रत्येक शिक्षकाने त्या मुलास प्रत्यक्ष  वस्तु हाताळायला देणे गरजेचे आहे असे मला वाटते.

🔷 शिकणे आणि शिकायला शिकणे या दोन गोष्टी  वेगळ्या आहेत.कोणतीही गोष्ट  शिकायची असेल तर त्यामधे प्रत्यक्ष सहभाग असणे महत्वाचे  असतं ,कारण माणूस जेव्हा शिकत असतो तेव्हा मानवी मेंदुमधे नव्या पेशीजलिका निर्माण होत असतात .ज्या माणसाला शिकण्यासाठी उपयोगी पडतात आणि यातूनच शिकण्याची क्षमता ही विकसित होत असते.

🔷शिकणे ही प्रक्रिया व्यक्तिगत घडणारी घटना आहे. ही प्रक्रिया घडत असताना आपण फ़क्त वाचन म्हणजे शिक्षण असे न करता पुस्तका बाहेर ही भरपुर ज्ञान मिळत असते  हे तत्व स्विकारुन त्याला समाजात ही वावरु दिले पाहीजे .कारण बालक समाजात ही भरपूर काही शिकत असते.

🔷ज्यावेळेस मूल शिकत असते  त्यावेळेस भाषा हां घटक फार महत्वाचा असतो.
कारण मातृभाषेतून विविध संकल्पना मूल लवकर समजून घेते.
त्यामुळे प्रत्येक मुलाला त्याच्या मातृभाषेतून शिक्षण दिले गेले पाहीजे.

🔷मूल शिकत असताना विविध अडचणी त्याला येत असतात आणि येणाऱ्या अडचणी कश्या सोडवायच्या यावर ते विचार करत करत शिकत असते
म्हणजेच नविन आव्हाने बलकाला शिकन्यास प्रवृत्त करत असतात

🔷 शिकणे ही एक सतत चालनारी प्रक्रिया आहे .पण पालक व् समाज यांची असी मानशिकता तयार झालेली आहे की मूल शाळेत आले की लगेच त्याला आले पाहीजे त्याने लगेच सर्व क्षमता प्राप्त केल्या पाहिजेत परन्तु आपन एक गोष्ठ लक्षात घेतली पाहीजे की शिकणे ही निरंतर चालनारी प्रक्रिया आहे
त्यामुळे बालकाला शिकण्यासाठी पुरेसा कालावधी दिला पाहीजे

🔷ज्यावेळेस बालक शिकत असते त्यावेळेस इतरांची नकळत मदत घेत असते
वायगोटस्की म्हणतो-
मुलांच्या शिक्षणाला प्रौढांची मदत होत असते
🔷ज्यावेळेस बालक शिकत असते त्यावेळेस त्याची भावनिक स्थिरता महत्वाची असते कारण भावनिक स्थिरता नसेल तर मूल नाही शिकु शकत


वरील सर्व बाबींचा शिक्षकानी बारकाइने अभ्यास केल्यास किंवा
वरील बाबी स्विकारल्यास मूल हे शिकतच

विक्रम अड़सुळ
9923715464

संयोजक

Active Teacher's Maharshtra (ATM)

🌺🌺🌺🌺🌺🌺🌺🌺

मूल कसं शिकतं भाग-1

मूल कसं शिकतं.

मूल कसं शिकतं याचा विचार करताना सर्वात प्रथम भारता मधे कोणत्या शिक्षण पद्धतीचा वापर केला जातो हे पाहिले असता आपल्या असे लक्षात येते की प्रामुख्याने दोन शिक्षण पद्धती आपणाला दिसून येतात.
🔷वर्तनवादी शिक्षण पद्धती
🔷रचनावादी शिक्षण पद्धती

वर्तनवादी शिक्षण पद्धतीचा विचार केल्यास आपल्या लक्षात येते की या पद्धती मधे सर्व शिक्षण तज्ञानी प्राण्यांवर प्रयोग केलेले आपल्या लक्ष्यात येते तर
रचनावादी शिक्षण पद्धतीत मूल हे केंद्रस्थानी मानुन त्याच्या कड़े असणाऱ्या पूर्व ज्ञानाच्या आधारे ते बालक शिकत असतं.

महाराष्ट्रामधे रचनावाद व रचनावादी शिक्षण पद्धती यावर बऱ्याच तज्ञांनी आप आपल्या परीने अभ्यास करुण मूल कसं शिकते हे सांगण्याचा प्रयन्त केला आहे.

आज मितिला सम्पूर्ण महाराष्ट्राच्या शिक्षण व्यवस्थेत ज्ञानरचना वाद रुजत चालला आहे .
इयत्ता 1 ली ते 5 वी चा अभ्यासक्रम व् पाठ्यक्रम ही रचनावादी बनवला आहे आणि आता इयत्ता 6 वीचा ही रचनावादी पद्धतीने बनविणे चालु आहे.
तसेच सम्पूर्ण महाराष्ट्रातील शिक्षण व्यवस्थेत ज्ञानरचनावाद
हां शब्द  रुजला आहे तसेच त्या पद्धतीने शिक्षक बांधव शिकविण्याचा प्रयत्न करत आहेत.
त्याचाच एक भाग म्हणून शिक्षकाने सुलभकाची भूमिका करत असताना
मूल कसं शिकतं हे ही समजून घेणे  महत्वाचे आहे .

मुलं कसं शिकतं.....
🔷लहान वयापासुन मुले कृतीत रमतात.
🔷नवीन शिकण्याचा आनंद मुले लगेच व्यक्त करतात.
🔷साधनांच्या सहाय्याने मुले एकाग्र होतात.
🔷कृती करुन शिकताना संकल्पना स्पष्ट  होतात.
🔷स्वयंअध्ययनाने मुले आपली ज्ञानरचना आपणच करतात.
🔷मुले एकमेकांच्या सहाय्याने चांगली शिकतात.
🔷ज्ञान मिळविणे म्हणजे मूर्त अमूर्त विश्वाची ओळख होय.
🔷रचनावाद पद्धतीत मुले आव्हाने घेवून शिकतात.
🔷शिक्षक व् मुले एकत्र शिकतात.
🔷गटात शिकणे ही प्रभावी शिक्षण पद्धती आहे.
🔷स्वतः हुन शोध घेणे ही रचनावादाची मुलभुत क्रिया आहे.
🔷प्रत्येक मूल स्वतंत्रपणे शिकत असत्.
🔷मुले इतरांचा भावनिक आधार होवू शकतात नव्हे  होतात.
🔷मुक्त संभाषणातून भावनिक प्रतिक्रियाला संधी मिळते.
🔷कलेतून बालकाचा विकास साधता येतो.
🔷एकाग्रता ही आवडत्या कामातून जन्माला येते.


या वरील गोष्टींचा सर्व साधारण पणे
बारकाइने अभ्यास केल्यास मूल कसं शिकतं हे जाणून घेण्यास मदत होईल
कारण सध्या काळानुरूप बदलले पाहीजे.

प्रत्येक शिक्षक आप आपल्या परीने शिकविण्याचे व् सुलभक म्हणून काम करत असतो फक्त जराशी वरील मुद्यांचा विचार केल्यास मूल समजून घेण्यास प्रत्येकाला मदत होईल.

चला तर मग रचनावादी पद्धतीने अध्यापन करून
शैक्षणिक क्षेत्रात महाराष्ट्र
प्रगत करुया.

विक्रम अडसुळ

संयोजक

Active Teacher Maharashtra (ATM)